Ông đã đưa ra một hình thức mỹ thuật mới gắn với thiên nhiên - một quan niệm nghệ thuật xuyên suốt cả đời sáng tạo của ông. Với những chất liệu đơn giản, có thể tự tạo được như dây thép, dây mây, cành cây khô, lá khô, vải màu... để tạo ra các hình sắc tuỳ vào trí tưởng tượng và óc nghệ thuật của từng người rồi treo lên cây cũng tuỳ theo góc nhìn cá nhân. Đặc biệt hơn, nếu có thể biết cách kết hợp với ánh sáng tự nhiên, con người và cây cỏ đã có thể hòa quyện với nhau trong một không gian mỹ cảm mới.

Lê Bá Đảng gọi đây là một cách "mặc áo cho cây". Ông cho rằng cái cây, vườn cây, rừng cây, con đường cây..., được mặc áo ấy cũng có thể là bức tranh vượt ra ngoài mọi khuôn khổ trường quy, trường phái và tất thảy ai cũng có thể "vẽ" được, vấn đề là người đó phải yêu thiên nhiên thực lòng. Theo Lê Bá Đảng, đây là một bức tranh thật hợp lỳ trong khung cảnh lễ hội, tết nhất của từng làng quên, địa phương, rộng hơn là của cả quốc gia, tuỳ theo hoàn cảnh và điều kiện thiên nhiên cụ thể để thực hiện. Tuy đã ngoài 80 tuổi, nhưng ông có vẻ tràn đầy hứng khởi với dự án này. Ông nói sẵn sàng làm công việc giúp đỡ về cách thực hiện, tìm chất liệu để "mặc áo cho cây" nếu địa phương nào muốn thực hiện dự án này.

Trong khi chờ đợi được người yêu nghệ thuật hưởng ứng dự án này, ông đang chuẩn bị một kế hoạch về quê Quảng Trị "mặc áo cho cây" ngay tại khu vườn rộng hàng trăm m2 của gia đình ông ở làng Bích La Đông, huyện Triệu Phong, trong năm nay. Một cuốn sách về dự án này của ông vừa được xuất bản ở Paris. Ông cũng đang có kế hoạch cùng người cháu họ xây dựng một website riêng dành cho dự án này. Tất cả để hướng tới hy vọng trong trí tưởng của ông, một ngày nào đó, cả Việt Nam cùng "mặc áo cho cây" để chúng ta có một "bức tranh đẹp và dài như nước Việt".

Hoạ sĩ Lê Bá Đảng sinh năm 1921, sang Pháp năm 1939, học tại Học viện Nghệ thuật Toulouse và trở thành một hoạ sĩ nổi tiếng ở châu Âu (năm 1989 nhận giải thưởng "Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo" của Việt Quốc tế Saint-Louis của Mỹ; năm 1992 được Trung tâm tiểu sử quốc tế thuộc Đại học Tổng hợp Cambridge của Anh đưa vào danh mục những người có tên tuổi của thế giới; năm 1994 được Nhà nước Pháp tặng "Huân chương Văn hóa nghệ thuật Pháp"...). Luôn nhớ quê hương, Lê Bá Đảng từng hoàn thành bộ tranh đồ sộ 500 bức vẽ hoành tráng được lấy tên chung là "Phong cảnh bất khuất" miêu tả duy nhất con đường Trường Sơn huyền thoại. Ông thường xuyên về nước, lần gần đây nhất là năm ngoái để tham gia Festival Huế với một triển lãm tranh đầy ấn tượng.

Mai Trang
(Bài đăng trên Báo Thể Thao Văn Hoá Năm 2003 )