Từ năm năm trở lại đây, càng ngày càng nhiều người hâm mộ nghệ thuật biết đến thuật ngữ “ không gian Lê Bá Đảng”. Thuật ngữ này nói lên một điều hiển nhiên: không gian quả là tập đại thành của một quá trình sáng tạo gần bốn mươi năm trời, kể từ năm 1950 khi cuộc triển lãm cá nhân đầu tiên của anh ra mắt công chúng ở Pa ri. Do đó nhắc đến Lê Bá Đảng, người ta nghĩ ngay đến người hoạ sĩ của vũ trụ, của không gian.
Lê Bá Đảng là một hoạ sĩ tạo hình toàn vẹn. Trước hết là một hoạ nhân bậc thầy, nét hoạ của anh, cách sử dụng màu sắc và ánh sáng của anh đạt đến độ điêu luyện, siêu ảo, làm bệ phóng cho một sức tái tạo tràn đầy, một khả năng cách tân phong phú: cứ vài năm anh lại đổi mới phong cách, điều mà chỉ rất ít danh hoạ hiện đại sánh kịp. Như Picasso hay Dali, nghệ thuật Lê Bá Đảng có vô số thời kì: ngựa( gồm nhiều giai đoạn nhỏ), giải phóng tù nhân, chuyển hoá B52, chim, tĩnh vật, cây, hoa, đá, tái sinh ngũ hành, mô phỏng thiên nhiên, sông thuyền, biển nước, chân dung,” trở kịch nhân loại”, hồi tưởng, mộng ảo, lộng túng thuỷ mặc, ghi nhận dấu tích con người…
Và phong cách của anh cũng giàu như đề tài.Nhưng chiều hướng chung là sự hội nhập không ngừng của các khía cạnh tài năng. Một tạp chí của Anh đã đặt cho anh một danh hiệu chí lí- hoạ sư của hai thế giới- Lê Bá Đảng là sự kết hợp nhuần nhiễu giữa Đông và Tây, giữa hữu hình và trừu tượng, giữa nội tâm và ngoại cảnh, giữa tiềm thức và trí tuệ, giữa truyền thống và tiên phong, giữa phút giây và vĩnh viễn. Hoạ phẩm Lê Bá Đảng biểu lộ một dáng chế ngự hài hoà: sức bộc phá sáng tạo được uyển chuyển thuần phục, tiềm năng bạo liệt được đằm thắm trấn yên, sóng sôi sục cuộn thành êm ả, cường độ rung cảm của ánh sáng được qui tụ vào những loé chớp thiền định, những mơ màng ảo giác toát ra từ một bầu quái đản phương phi, một không khí quí hiếm lộng lẫy. Lê Bá Đảng không những là một hoạ sư, hoạ sư của hai thế giới, hoạ sư của hai thế kỉ, mà tài nghệ của anh còn bao gồm nhiều ngành tạo hình khác: điêu khắc, chạm tạc, mĩ nghệ kim hoàn, mĩ nghệ gia dụng, trang trí và trang phục sân khấu…Sử dụng đủ loại chất liệu: gỗ, đá, thép, đồng, quí kim, đất nung, sứ và nhất là giấy mà anh đã sáng chế thành những đặc liệu làm nền mô phỏng cho các chất liệu khác như lụa da… cuối cùng làm khiên giả cho không gian Lê Bá Đảng. Một chất liệu tổng hợp làm nền cho những thử nghiệm của một quan niệm tổng hợp về nghệ thuật vận dụng nhiều ngành tạo hình và bố trí không gian: kiến trúc, phối trí phong cảnh, thiết kế đô thị… Trên mặt bằng của loại giấy đặc chế, Lê Bá Đảng dựng lên những hình đắp nổi thể hiện một môi trường nhân tạo của xã hội ngày mai. Về kĩ thuật hội hoạ, không gian Lê Bá Đảng mang lại một kích thước mới, một góc độ nhìn mới, khác với lối nhìn theo tầm ngang của luật phối cảnh cố hữu phương Tây, cũng khác với cách nhìn dọc không chiều sâu của các hoạ gia phương Đông: đó là cái nhìn phóng đi từ không trung, từ tầm cao, từ quan điểm vệ tinh, từ mắt của nhà du hành vũ trụ. Nhưng không gian Lê Bá Đảng có cơ đạt đến tầm vóc một đóng góp độc đáo vào nghệ thuật và văn minh thế giới, chính trong chừng mực chúng là kết tinh thành công của một quan niệm toàn bộ về mĩ học, về nhân sinh, về đạo đức, về hạnh phúc, về vũ trụ, về xã hội, về môi sinh…Sự nghiệp sáng tác của anh hướng đến việc thực hiện một môi trường vừa được tô điểm trang trí mĩ miều, vừa được thiết kế hiện đại, vừa được tổ chức nhân hậu, vừa hoà nhập nhịp nhàng vào thiên nhiên, trong đó người ta sinh sống, hoạt động, giao tế, đan dày những quan hệ cộng đồng, bồi dưỡng trí năng và tình cảm, thoả mãn hí lạc, sáng tạo một cuộc sống đẹp, sang, lành, cao độ và dồi dào. Môi trường ấy hiện còn mang tính cách lí tưỏng hay cục bộ trên mẫu giấy hay qua các tạo phẩm không gian, nhưng đây đó đã bắt đầu hình thành cụ thể trên một qui mô rộng lớn với một số đồ án đã phác thảo xong hay trong vài trường hợp, đã được khởi công trên đất Pháp, Mỹ, như những dự án trang trí công trường, công thự( trường học, bệnh viện ở Saint –Louis), hay như dự án thiết kế cả một khu đô thị diện tích hàng mấy chục hecta ở Los Angeles. Mong rằng không gian Lê Bá Đảng sẽ được xây dựng một ngày không xa, như anh thiết tha ao ước, trên tổ quốc Việt Nam, đặc biệt là trên quê hương Quảng Trị thân yêu của anh. Nguyễn Thanh Nhã
Và phong cách của anh cũng giàu như đề tài.Nhưng chiều hướng chung là sự hội nhập không ngừng của các khía cạnh tài năng. Một tạp chí của Anh đã đặt cho anh một danh hiệu chí lí- hoạ sư của hai thế giới- Lê Bá Đảng là sự kết hợp nhuần nhiễu giữa Đông và Tây, giữa hữu hình và trừu tượng, giữa nội tâm và ngoại cảnh, giữa tiềm thức và trí tuệ, giữa truyền thống và tiên phong, giữa phút giây và vĩnh viễn. Hoạ phẩm Lê Bá Đảng biểu lộ một dáng chế ngự hài hoà: sức bộc phá sáng tạo được uyển chuyển thuần phục, tiềm năng bạo liệt được đằm thắm trấn yên, sóng sôi sục cuộn thành êm ả, cường độ rung cảm của ánh sáng được qui tụ vào những loé chớp thiền định, những mơ màng ảo giác toát ra từ một bầu quái đản phương phi, một không khí quí hiếm lộng lẫy.
Lê Bá Đảng không những là một hoạ sư, hoạ sư của hai thế giới, hoạ sư của hai thế kỉ, mà tài nghệ của anh còn bao gồm nhiều ngành tạo hình khác: điêu khắc, chạm tạc, mĩ nghệ kim hoàn, mĩ nghệ gia dụng, trang trí và trang phục sân khấu…Sử dụng đủ loại chất liệu: gỗ, đá, thép, đồng, quí kim, đất nung, sứ và nhất là giấy mà anh đã sáng chế thành những đặc liệu làm nền mô phỏng cho các chất liệu khác như lụa da… cuối cùng làm khiên giả cho không gian Lê Bá Đảng. Một chất liệu tổng hợp làm nền cho những thử nghiệm của một quan niệm tổng hợp về nghệ thuật vận dụng nhiều ngành tạo hình và bố trí không gian: kiến trúc, phối trí phong cảnh, thiết kế đô thị…
Trên mặt bằng của loại giấy đặc chế, Lê Bá Đảng dựng lên những hình đắp nổi thể hiện một môi trường nhân tạo của xã hội ngày mai. Về kĩ thuật hội hoạ, không gian Lê Bá Đảng mang lại một kích thước mới, một góc độ nhìn mới, khác với lối nhìn theo tầm ngang của luật phối cảnh cố hữu phương Tây, cũng khác với cách nhìn dọc không chiều sâu của các hoạ gia phương Đông: đó là cái nhìn phóng đi từ không trung, từ tầm cao, từ quan điểm vệ tinh, từ mắt của nhà du hành vũ trụ. Nhưng không gian Lê Bá Đảng có cơ đạt đến tầm vóc một đóng góp độc đáo vào nghệ thuật và văn minh thế giới, chính trong chừng mực chúng là kết tinh thành công của một quan niệm toàn bộ về mĩ học, về nhân sinh, về đạo đức, về hạnh phúc, về vũ trụ, về xã hội, về môi sinh…Sự nghiệp sáng tác của anh hướng đến việc thực hiện một môi trường vừa được tô điểm trang trí mĩ miều, vừa được thiết kế hiện đại, vừa được tổ chức nhân hậu, vừa hoà nhập nhịp nhàng vào thiên nhiên, trong đó người ta sinh sống, hoạt động, giao tế, đan dày những quan hệ cộng đồng, bồi dưỡng trí năng và tình cảm, thoả mãn hí lạc, sáng tạo một cuộc sống đẹp, sang, lành, cao độ và dồi dào.
Môi trường ấy hiện còn mang tính cách lí tưỏng hay cục bộ trên mẫu giấy hay qua các tạo phẩm không gian, nhưng đây đó đã bắt đầu hình thành cụ thể trên một qui mô rộng lớn với một số đồ án đã phác thảo xong hay trong vài trường hợp, đã được khởi công trên đất Pháp, Mỹ, như những dự án trang trí công trường, công thự( trường học, bệnh viện ở Saint –Louis), hay như dự án thiết kế cả một khu đô thị diện tích hàng mấy chục hecta ở Los Angeles. Mong rằng không gian Lê Bá Đảng sẽ được xây dựng một ngày không xa, như anh thiết tha ao ước, trên tổ quốc Việt Nam, đặc biệt là trên quê hương Quảng Trị thân yêu của anh.
