Kính thưa lãnh đạo Tỉnh Uỷ, UBND Tỉnh, Huyện Triệu Phong, Xã Triệu Thành

Kính thưa quý bà con, bạn bè

Cho phép chúng tôi thay mặt gia đình họa sĩ Lê Bá Đảng, xin trân trọng cảm ơn sự có mặt của quý vị trong buổi chiều khai mạc triển lãm nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ tại chính trên mảnh vườn xưa nơi ông đã cất tiếng khóc chào đời, trong dấu tích ngôi nhà cũ ông đã lớn khôn và khi 18 tuổi, từ chính làng quê hồn hậu này, chàng trai Lê Bá Đảng đã cất bước ruổi rong đi đến muôn trùng chân trời góc bể !

Kính thưa quý vị !

Con số 100 năm - kỷ niệm tuổi của họa sĩ hôm nay là một khái niệm được lượng hóa bằng đơn vị thời gian đo chiều dài của một thế kỷ, nhưng cũng như những người yêu mến họa sĩ có mặt ở đây hôm nay, chúng ta tin rằng cuộc đời của danh họa Lê Bá Đảng sẽ không thể tính bằng thế kỷ, bởi ông sẽ mãi hiện diện trong những tác phẩm nghệ thuật của mình ở nhiều bảo tàng lớn trên thế giới. Ông mãi được nhắc đến như một người Việt Nam đã làm rạng danh quê hương xứ sở .

Từ một chàng trai nhà quê làm lính thợ ở đất khách quê người, ông đã nỗ lực rất lớn để vừa đi làm công xưởng, vừa theo học Mỹ thuật ở trường Mỹ Thuật Toulouse (Pháp), và để tồn tại, lập thân, lập danh ở xứ người

Sau khi lập gia đình với bà Myshu, hai vợ chồng đã có những tháng ngày gian nan đói khổ trong hẻm nghèo Paris. Để vượt qua nghịch cảnh ấy, ông đã vẽ những bức tranh Mèo bán cho khách trên phố “Con mèo câu Cá” để trang trãi cuộc sống. Rồi những ngày khó khăn ấy cũng trôi qua, những bức tranh ngựa của Lê Bá Đảng đã giúp hành trình nghệ thuật của ông được soãi vó. Nhưng không chỉ là mèo, là ngựa, sức sáng tạo của Lê Bá Đảng là vô biên, để từ đó một thuật ngữ hội họa ra đời mang tên ông: “lebadanggraphy”.Những nhà phê bình mỹ thuật đã nói rất đúng về sự sáng tạo đó, rằng “Châm ngôn chủ đạo giải thích sức sáng tạo phi thường của Lê Bá Đảng là " không bắt chước ai, không bắt chước mình"

Là một nghệ sĩ lớn, ông đã đồng hành cùng đất nước cùng dân tộc không chỉ là sự giúp đỡ từ những ngày chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp dự hội nghị Phông ten nơ blo (năm 1946) mà sau này, khi phái đoàn thường trực của chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam có mặt tại Paris, ông cũng tận tâm giúp đỡ, những tấm bằng chứng nhận đóng góp đó vẫn treo ở đây, trong căn nhà hương hỏa của gia đình dòng tộc.

Không chỉ đóng góp tiền của vật chất, với tài năng và phẩm chất của một nghệ sĩ lớn ông gắn bó với Tổ quốc bằng các tác phẩm có giá trị nghệ thuật sâu sắc và kỳ vĩ ! Hiếm có một danh họa nào sống giữa phồn hoa xứ người lại gắn bó với đất nước bởi các dự án nghệ thuật mà tên gọi đã nói lên tất cả : Vườn mộ Loa Thành, Hạt gạo Trường Sơn, Dấu chân Giao Chỉ, Làng hoa Bích La, Tượng đài Thánh Gióng, Cọc chông Bạch Đằng, Ký họa Điện Biên Phủ…Những ngày đất nước ra trận, ông có những Hậu quả chiến tranh (1965), Phong cảnh bất khuất (1973 - những bức tranh về Trường Sơn và đường mòn Hồ Chí Minh).

Từ tình yêu Tổ quốc, ông lại muốn nghệ thuật mang tới cho nhân dân một đời sống ấm no hơn. Không coi nghệ thuật là một thứ tháp ngà, ông quan niệm : “Thông thường, nghệ sĩ chỉ thích mây, gió, trăng, sao, tỏ vẻ không cần kinh tế. Hội họa cao quý như đạo, vì vậy có người khi nói đến kinh tế cho là tồi tàn lắm. Nếu nghĩ vậy thì không được, hỏng mất. Làm ra cái gì mà không cần kinh tế ?”. Nghệ thuật nhưng không xa rời nhân dân, nghệ thuật mang lại cơm áo cho dân, rất nhiều dự án nghệ thuật đã được ông ấp ủ, là một bức tranh giữa núi non mà du khách có thể dạo chơi trong bức tranh ấy, là hạt gạo quê mùa nhưng có thể là một tác phẩm nghệ thuật bán được tiền, là những dấu chân Giao Chỉ ruộng đồng nhưng vẫn sang trọng sánh vai bên những tác phẩm nghệ thuật tầm cỡ. Với Lê Bá Đảng không có nghệ thuật nào nghịch lý với khó nghèo mà từ khó nghèo vẫn làm được nghệ thuật và rồi chính nghệ thuật ấy sẽ làm cho người dân no ấm hơn, giàu có hơn!

Rất nhiều dự vọng như vậy ông đang đang ấp ủ, đang manh nha chưa kịp thành hiện thực thì ông đã ra đi. Sáu năm trước, Lê Bá Đảng từ giã cõi nhân gian ở tuổi 94, đó là đại thọ, không nhiều người may mắn hưởng được tuổi trời như thế. Nhưng với Lê Bá Đảng, tuổi 94 với ông vẫn là quá ít. Giá mà ông được sống thêm nhiều năm nữa để những ước mơ nghệ thuật vì con người, vì quê nhà của ông trở thành hiện thực.

Thân xác ông đã nằm lại với người con trai yêu dấu, những bạn bè lính thợ một thuở ở nước Pháp, nhưng chúng ta tin rằng linh hồn ông đã về với mảnh làng Bích La Đông, lặng lẽ với nụ cười đôn hậu và ánh mắt tinh anh, ông sẽ nhìn tất cả với đôi mắt hải âu đã bay qua muôn trùng bể rộng.

Không ai sinh ra để gánh vác sứ mệnh mang quê nhà ra thế giới và không phải làng quê nào cũng có những người con khiến cho cả thế giới phải biết đến làng quê của mình trong những dòng tiểu sử. Với làng quê Bích La Đông, với Quảng Trị, với Việt Nam, họa sĩ Lê Bá Đảng đã làm được điều vĩ đại đó

Chính vì thế, cuộc triển lãm hôm nay không chỉ là dịp tưởng nhớ 100 năm ngày sinh của người họa sĩ tài ba mà còn để tri ân ông, một người anh Cả trong gia đình, người con của dòng họ Lê Bá, một trai làng của Bích La Đông, một người dân của nước Việt đã đem tài năng nghệ thuật của mình cống hiến cho nhân loại !

Một lần nữa xin chân thành cảm ơn sự có mặt của quý vị trong cuộc triển lãm hôm nay !