Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường nhận xét: “Không gian Lê Bá Đảng” từ hội họa đã lan tỏa trong không gian lễ hội và chính ở đó, người ta cảm nhận Festival Huế mang âm hưởng một lễ hội Festival quốc tế!”. Với Festival Huế 2006, họa sĩ muốn… “mặc áo cho cây”!

Họa sĩ Lê Bá Đảng (trái) đang giới thiệu nhóm tác phẩm “Mặc áo cho cây” với phóng viên SGGP.

Mặc dù đã được thế giới công nhận là “Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo”; được giới nghệ thuật đánh giá là bậc thầy của hai thế giới Đông - Tây và là một trong số những người đại diện cho nghệ thuật hội họa đương đại, họa sĩ Lê Bá Đảng chỉ nhận mình… lạ!

Không giống ai. Ông thổ lộ chân thành: “Tranh của tôi ai cũng hiểu được và họ thích. Mới nhìn họ đã thấy vui mắt và thích!”.

Lần về làng Bích La Đông, xã Triệu Đông (Triệu Phong, Quảng Trị) mới đây, ông đã tròn 85 tuổi. 67 năm sống trên đất Pháp, như lời ông thì “cực khổ đủ hết; vinh quang, trọng vọng có hết”, nhưng tôi nghĩ, ngoài cá tính hài hước lịch lãm vốn có trong văn hóa ứng xử của “người Pháp”, ông chỉ khác người Triệu Đông ở chất suy tưởng về hội họa, nhìn thế giới chỗ nào cũng đẹp, cũng đáng… làm tranh và vẽ tranh.

Thêm nữa, họa sĩ Lê Bá Đảng luôn rạch ròi trong quan niệm nghệ thuật; nghĩ rằng, tranh phải mới, lạ, vẽ để người khác hiểu và nhất thiết - cái đẹp phải có hồn: “Đối với tôi, những tác phẩm chỉ có cái đẹp nhưng thiếu cái thần thì dù có giá trị tiền bạc đến đâu cũng chưa hoàn hảo!”.

Tác phẩm “Mặc áo cho cây” bên hồ Gươm của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Ông nói ra những chuyện đó cũng mộc mạc như nỗi niềm lưu luyến quê nhà trong chất giọng Triệu Đông dư trọng âm cố hữu và nụ cười hồn hậu của một con dân vùng chiêm trũng nơi tả ngạn sông Thạch Hãn thường xuyên ngập úng vào mùa mưa lũ!

Nhưng, cái “không giống ai” đáng quý và dễ cảm nhận ở họa sĩ Lê Bá Đảng lại là cái tâm người nghệ sĩ. Coi kỹ tranh ông, hình như dù ở phương trời nào, dù ông dùng phẩm màu, giấy vẽ có xuất xứ ở đâu thì tâm tưởng và “hồn” tranh Lê Bá Đảng cũng lặn lội tìm về cội nguồn văn hóa dân tộc, văn hóa Á Đông với tâm thức của một người đi tìm cái đẹp để hiến dâng cho thế giới nghệ thuật.

“Áo cho cây” của ông đơn giản, dân dã và cũng lấy từ cây, từ những “dây mây, dây tre, vải màn, cành cây…, chất liệu tại chỗ chứ không cần mua sơn, mua cọ, mua bố của nước ngoài.” Ở đó, người họa sĩ dựa theo bố cục của vườn cây, thân cây cụ thể để tự do thể hiện trí tưởng tượng, thậm chí trừu tượng hóa, sinh hóa một vật thể hay thần thánh hóa sự vật và hiện thực cuộc sống của tạo hóa, thiên nhiên bằng “nét vẽ”, “nét phác họa”, “khắc họa”, “ký họa”… từ chất liệu có sẵn.

Và như vậy, cảm hứng sáng tạo hay thẩm mỹ của tác giả là quá trình “thiết kế”, “mặc áo” cho cây. Đó là sự sáng tạo “kép”, không có điểm dừng và về mặt hình thức, tác phẩm luôn ở trạng thái động, có khi vượt ra ngoài ý tưởng tác giả.
 
“Mặc áo cho cây” không đơn giản là cái mới mà họa sĩ Lê Bá Đảng dành cho Festival Huế 2006; đó là cái mới tư duy nghệ thuật của một họa sĩ bậc thầy, một cuộc hành hương “bằng xương bằng thịt” của ông về với cội nguồn và thực tại - điều mà ngay tại mảnh đất quê nhà, đứng trước màu xanh mênh mông của đồng lúa làng Bích La Đông, ông tâm sự như nói với lòng mình: “Sẽ tới một lúc con người tìm thấy lại chính mình trong cái không gian nội tâm vốn đã được khám phá suốt dọc đường tuổi thơ đã đi qua!”.